14. فروردين 1396 - 12:27   |   کد مطلب: 16061
سهم دختران در داستان‌ها کمتر از پسران است و در بسیاری از داستان‌ها در نقش‌های فرعی قرار دارند و کمتر پیش می‌آید که به‌عنوان قهرمان داستان، یک کنش‌گر فعال و یک انتخاب‌گر و منتقد و پیش‌روی دیگران ظاهر شوند.
کتاب کودک,ادبیات کودک و نوجوان,نقش دختران در کتاب کودک,دختران در ادبیات کودک,سید علی کاشفی خوانساری,shabnamha.ir,شبنم همدان,afkl ih,شبنم ها

کمرنگ بودن نقش دختران در کتاب‌های کودک متأثر از جامعه است/ادبیات کودک و نوجوان از مخاطب خود فاصله گرفته است

 

دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک

 

به گزارش شبنم همدان به نقل از مهرخانه : سید علی کاشفی‌خوانساری، نویسنده و فعال حوزه کتاب کودک و مؤلف کتاب "دختران در ادبیات کودکدر رابطه با موضوع کتاب خود گفت: این کتاب به بررسی جایگاه و نقش‌های دختران در کتاب‌های داستانی ادبیات کودک و نوجوان پرداخته است. در این کتاب چند صد عنوان از کتاب‌های 20 سال اول دوره انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است. 

او اظهار داشت: دغدغه من در این کتاب این بود که دختران از چند منظر می‌توانند در ادبیات کودک مورد توجه قرار گیرند. اولین منظر به‌عنوان مخاطب است که دختران 50 درصد از مخاطبان را تشکیل می‌دهند و سؤال من این بود که آیا به همین اندازه خودشان را در این داستان‌ها می‌بینند یا خیر؟ جدا از این موضوع، زنان در جایگاه پدیدآورنده هم در ادبیات کودکان سهم ویژه‌ای دارند و این موضوع هم در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
 

 

جایگاه دختران در داستان‌های کودک

این نویسنده با اشاره به جایگاه دختران در داستان‌های کودک عنوان داشت: سهم دختران در داستان‌ها کمتر از پسران است و در بسیاری از داستان‌ها در نقش‌های فرعی قرار دارند و کمتر پیش می‌آید که به‌عنوان قهرمان داستان، یک کنش‌گر فعال و یک انتخاب‌گر و منتقد و پیش‌روی دیگران ظاهر شوند. البته استثناهایی هم در این زمینه وجود دارد اما در مجموع سهم دختران کمتر از پسران است. نکته جالب این است که حتی نویسندگان زن هم که تعداد آنها در ادبیات کودک و نوجوان اصلاً کم نیست، به اندازه‌ای که انتظار می‌رود به شخصیت‌های دختر در داستان‌هایشان توجه نکرده‌اند. 

کمرنگ بودن نقش دختران در کتاب‌های کودک متأثر از جامعه است
کاشفی در رابطه با دلایل کمرنگ بودن نقش دختران در کتاب‌های کودک گفت: ادبیات آیینه اجتماع است و دلیل این که در همه جای دنیا آثار ادبی از سوی جامعه‌شناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد، نشأت‌گرفته از این باور است که آثار ادبی و هنری، جامعه را بازتاب می‌دهند. پس به جای این‌که جامعه مستقیماً بررسی شود، راحت‌تر است که ادبیات یک منطقه یا دوره تاریخی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم به شناختی از آن جامعه دست پیدا کنیم. بر این اساس، علت اصلی کمرنگ بودن حضور دختران در داستان‌ها، دیدگاه‌های جامعه است که به‌طور ناخودآگاه در آثار نویسندگان هم بازتاب داشته است. اما ادبیات به‌جز نقش آیینه‌گی، نقش راهبری هم دارد و بسیاری اوقات می‌تواند متفاوت از جامعه و به‌صورت پیشرو مسایلی را طرح کند و بر جامعه اثر بگذارد. درواقع، ادبیات و جامعه با یکدیگر تعامل دوسویه دارند و می‌توانند بر یکدیگر اثر بگذارند. بر این اساس انتظار می‌رود نویسنده‌ها در حوزه‌هایی که نیازمند تغییراتی در کنش‌ها و باورهای اجتماعی است، نقش هدایت‌گری خود را ایفا کنند. 

دختران کنش‌گر در داستان‌های کودکان در نقش‌های پسرانه ظاهر می‌شوند 
او با اشاره به این‌که حضور دختران در کتاب‌های کودک در موقعیت‌هایی مانند معلولیت، کار کودک، فقر، انقلاب و... بازتاب داشته، خاطرنشان کرد: در این موقعیت‌ها دختران به‌صورت حاشیه‌ای حضور داشتند و پیرو پسران یا مورد حمایت آنها قرار می‌گرفتند که البته استثناهایی هم در این زمینه وجود دارد. نکته دیگر این است که بسیاری از دخترانی که در داستان‌های کودکان نقش‌ کنش‌گر و پیشرو دارند، در نقش‌های پسرانه ظاهر می‌شوند. به بیان دیگر، کنش‌گری و فعالیت برای دختران، ظاهر شدن در نقش‌های پسرانه است. 

ادبیات کودک و نوجوان از مخاطب خود فاصله گرفته است
این نویسنده ادبیات کودک ضمن اشاره به نقدهایی که به ادبیات کودک و نوجوان وارد است، بیان داشت: به نظر من فاصله گرفتن ادبیات کودک از مخاطب بسیار مهم است. چون بسیاری از کتاب‌ها براساس مخاطب فرضی نوشته می‌شوند که به کودکی خود نویسنده برمی‌گردند و چندان با بدنه جامعه ارتباط مستقیم ندارند. مشکل دیگر، در بخش ادبیات نوجوان است که تقریباً ادبیات جدی نوجوان نداریم و ادبیات نوجوان که باید بچه‌ها را به ادبیات بزرگسال پیوند بزند، نمی‌تواند این نقش را ایفا کند. عملاً نوجوانانی که کتاب‌های نوجوانانه می‌خوانند بعداً مخاطب جدی ادبیات بزرگسال نمی‌شوند یا این پیوند به‌صورت جدی وجود ندارد. نوجوانانی هم که اهل مطالعه هستند، از همان دوران نوجوانی آثار بزرگسالان را می‌خوانند. 

کاشفی در ادامه تصریح کرد: ما به اندازه نیاز در همه موضوعات، کتاب‌های غیرداستانی مناسب برای نوجوانان و کودکان نداریم. نکته دیگر این است که باید در ادبیات کودک و نوجوان به مفاهیم و کلیدواژه‌هایی مانند عزت نفس، تکریم انسانی، دوست داشتن خود، امید و... توجه داشته باشیم و این مفاهیم را به کار ببریم. 

ضرورت شناخت دقیق مخاطب کودک و نوجوان
او در خصوص هماهنگ‌شدن ادبیات کودک و نوجوان با تغییرات اجتماعی اظهار داشت: بچه‌های امروز بسیار متنوع و پیچیده هستند. در 20 سال گذشته ادبیات کودک و نوجوان ایران از تک‌صدایی و تلقی واحد از کودکان فاصله گرفته اما هنوز هم به تکثر لازم نرسیده است. ما با مخاطبان گوناگونی سروکار داریم و یک نویسنده نمی‌تواند بگوید من این کتاب را به‌طور کلی برای کودکان یا نوجوانان نوشته‌ام بلکه باید دقیق‌تر مخاطب خود را از جامعه کلی مخاطبان برش بزند و بداند با کدام دسته از کودکان یا نوجوانان ارتباط برقرار می‌کند. ادبیات ما از این زاویه دچار مشکل است و برای رهایی از این مشکل نیاز به تحقیقات روانشناسی، جامعه‌شناسی و میدانی برای شناخت دقیق‌تر از مخاطبان و تنوع آنها داریم. همچنین، ارتباط مستقیم نویسنده‌ها با نوجوانان می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. 

این نویسنده در رابطه با میزان مخاطبان ادبیات کودک و نوجوان گفت: آمار نشر نشان می‌دهد که درصد مخاطبان ادبیات کودک و نوجوان بالا نیست. اگر تعداد کتاب‌های چاپ‌شده در طول سال را تقسیم بر تعداد مخاطبان کنیم، شاید به این نتیجه برسیم که برای هر مخاطب، یک نسخه کتاب بیشتر در طول سال منتشر نمی‌شود. درواقع، بسیاری از بچه‌ها کتاب نمی‌خوانند. شاید در دوره خردسالی و دبستان به دلیل نقش بیشتر پدر و مادر، دسترسی بچه‌ها به کتاب بیشتر باشد اما در سنین بالاتر، توجه خانواده‌ها به بچه‌ها در این زمینه کمتر می‌شود و بچه‌ها بیشتر در مسایلی مانند پیشرفت درسی متمرکز می‌شوند و اکثر آنها از مطالعه فاصله می‌گیرند.

استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای افزایش میزان مطالعه کودکان
کاشفی در خصوص تأثیر تکنولوژی‌های نوین در کتاب‌خوانی کودک و نوجوان عنوان داشت: باید قالب‌های جدید را بشناسیم، با آنها ارتباط برقرار کنیم و محتوا را در دل همان قالب‌ها ارایه دهیم. توجه بیشتر به کتاب‌های صوتی الکترونیک، تعاملی، اپلیکیشن‌ها و عرضه محتوا در قالب‌های جدید دیجیتال می‌تواند در زمینه افزایش میزان مطالعه کودکان و نوجوانان راهگشا باشد. 

او در رابطه با نسبت ادبیات کودک و نوجوان کشور با این ادبیات در سطح بین‌المللی بیان داشت: نمی‌توانیم به صورت دقیق در این خصوص اظهارنظر کنیم چون ما عملاً در یک محیط بسته به خلق و تولید می‌پردازیم و تعامل کافی با جهان نداریم، آثار ما معرفی و دیده نمی‌شود و اطلاعات به‌روز و خوبی از سایر کشورها به دست ما نمی‌رسد. پس نمی‌توان در این رابطه نظر قطعی داد. 

انتهای پیام/ص

دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک دختران در ادبیات کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک نقش دختران در کتاب کودک 

دیدگاه شما

آخرین اخبار