ورزش كردن و تماشای ورزش از اموری است كه امروزه بخشی از زمان و عمر افراد در سراسر جهان و از جمله كشور ما را به خود اختصاص داده و فوايد زيادی براي انجام و تماشای ورزش در رشته های مختلف از سوي متخصصان و بزرگان علمی و دينی مطرح شده است. مانند اينكه انجام ورزش باعث كنترل وزن،‌ تنظيم فشار خون، تقويت روحيه، نشاط، اعتماد به نفس و غيره می شود. علاوه بر ورزش كردن،‌ تماشای ورزش نيز با انگيزه های مختلف انجام مي شود. گاهی برای يادگيری ورزش مورد علاقه در راستای بهتر انجام دادن آن يا بهتر شركت كردن در مسابقات مختلف و رشد ورزشی و يا گاهی افراد نه ورزشكار و نه تماشاچی دائمی هستند بلكه صرفا برخی مسابقات مهم مانند جام های جهانی و غيره را به خاطر حس وطن دوستی پيگيری می كنند.
اينكه مسئولين و مردم به چه انگيزه هايی ورزش را دنبال می كنند براي هر كشوري اهميت دارد. قاعدتاً مسئولين ورزشی هر كشوري متعهد به فراهم آوردن شرايط از جمله؛ مكان ها، امكانات، تنظيم قوانين و مقررات ويژه ای براي تسهيل شرايط حضور در ورزشگاه ها هستند. در كشورهای غربی، صنعتی و پيشرفته عموماً ورزش براي حفظ سلامت جسمی و تنظيم مناسبات سياسی و فرهنگی و اجتماعی مردم و دولت با تعريف خاص غربی خودش مورد توجه و برنامه ريزی مسئولين مربوطه است. به عنوان نمونه استفاده از ورزش براي تحقق اهداف سياسی يكي از انگيزه های دولتمردان در سراسر جهان است.

در اين زمينه هنری كيسينجر استراتژیست ارشد ایالات متحده در دهه 60 میلادی در زمان رئیس جمهور کندی، پروژه دموکراتیزه کردن جهان از طریق فوتبال را آغاز کرد. این پروژه که به ترویج و بسط دموکراسی دو وجهی می پردازد در بسیاری از کشورها نظیر کره جنوبی، ترکیه، پاکستان و ... کلید خورد و همزمان با ورود رسانه به عرصه فوتبال گرمای خاصی به آن بخشید.1
دولتمردان جوامع غربی براي رسيدن به اهداف خود در زمينه ورزش چه به جهت مصارف سياسی و چه به جهت بالا بردن سلامت جسمی شهروندانشان رسيدگی به امور مختلف مربوط به ورزشكاران و ورزشگاهها را با جديت و برنامه ريزی های دقيق متناسب با اهداف خود پيگيری می كنند. يكی از امور بسيار مهم برای جامعه ورزشی هر كشوری تنظيم ساز و كارهاي مناسب جهت شركت شهروندان در ورزشگاهها جهت تماشای مسابقات است. اعم از تنظيم قوانين و مقررات لازم جهت رفاه، امنيت، نشاط و يا ايجاد ورزشگاهها با استانداردهای مهندسی مناسب برای تماشاچيان.
در كشور ما نيز با توجه به حاكميت اسلام و تعهد مسئولين براي جامعه سازی اسلامی انتظار می رود مسئولين مربوطه در زمينه ورزش و تبيين ابعاد زندگي ورزشی با توجه به مقتضيات جامعه اسلامی- ايرانی بيش از گذشته اهتمام جدی و همه جانبه نگری در پيش گيرند. يكي از امور مهم ورزشی تنظيم ساز و كارهای لازم در نسبت بين تماشاچيان، ورزشگاهها و ورزشكاران است. بررسی ابعاد مختلف اين مسئله نياز به بهره بردن از تجربيات و مشاهدات مسئولين و دستگاههای دولتي مرتبط با اين موضوع و همچنين تجربيات علمی دارد. 

در جوامعي كه سيستم ارگانيكی حاكم است می توان گفت ورزش با هر پنج شق ديگر در سيستم دولتي ارتباط دارد. لذا تنظيم مناسبات، نظرات و تجربيات و قوانين مربوط به هر حوزه در خصوص مسئله فوق اهميت ويژه دارد.

مدتی قبل معاونت رييس جمهور در امور زنان و خانواده اعلام كرد، قصد دارد حضور بانوان در ورزشگاهها در رشته های مختلف ورزشی را بيش از گذشته مورد بررسی قرار دهد. به نقل از ایسنا، شهیندخت مولاوردی اعلام كرد: "طبق نظر رییس جمهور که در جلسه تقدیر از قهرمانان ورزشی مبنی بر ضرورت اتخاذ سازوکارهایی برای رفع تبعیض علیه زنان در صحنه‌های ورزشی بیان شد، جلساتی در وزارت کشور با حضور نمایندگان این وزارتخانه، وزارت ورزش و جوانان و معاونت امور زنان و خانواده تشکیل شد و ساز و کارهایی در زمینه حضور خانواده‌ها و زنان در ورزشگاه‌های رشته‌های خاصی فراهم شد".2 با توجه به اينكه ايجاد بستر مناسب جهت حضور تماشاچيان در ورزشگاهها به دستگاههای مختلفی مربوط می باشد بررسی ابعاد مختلف اين موضوع به حضور نمايندگان دستگاههای بيشتری بستگی دارد. به عنوان نمونه:

لذا تجربيات هر قسمت در تنظيم مناسبات دقيق تأثير بسيار زيادی دارد. جهت روشن تر شدن موضوع به مواردی اشاره می گردد:
امنيت: جانی - مالی
امكانات و تجهيزات
توجه به امنيت جانی، مالی، روانی ... تماشاچيان در ورزشگاهها به خصوص در جامعه اسلامی ايرانی ما اهميت ويژه ای دارد در حاليكه حضور بانوان در ورزشگاهها ضريب توجه بيشتر به آن را بالاتر می برد. به عنوان نمونه در جوامع غربی جهت تأمين امنيت و نظم ورزشگاهها، قوانين بسيار سنگين و دقيق و تجهيزات امنيتی بسيار زيادی برای حفظ شرايط آرام در ورزشگاهها به وضوح قابل مشاهده است. به طوريكه كنترل مردم با انواع دوربين های مخفی و مراقبتی در ورزشگاهها و سطح شهر چه در حين مسابقه ها و چه بعد از آن در اين كشورها آوازه جهانی دارد. زيرا به خوبی می دانند كه در غير اينصورت با وجود هيجانات زياد در بين طرفداران تيم های مختلف قادر به كنترل شرايط امنيتی جامعه نخواهند بود.

قوانين و مقررات ضروری

به عنوان مثال: تيم فوتبال "ليورپول" به جهت سازوكارهای مقرراتی بين بخش های مختلف دولتی و ورزشگاهها ورود و خروج افراد آشوبگر در ورزشگاهها را به شدت كنترل می كند به طوری كه اگر افراد آشوبگر قوانين زمين را رعايت نكنند و به گونه ای بتوانند از زمين بازی خارج شوند و دستگير نشوند بليط حضور اين افراد برای مسابقات آتي لغو و از حضور آنها جلوگيری می شود و تيم مذكور خود موظف به اين كار است وگرنه تخلف و مشكل براي تيم مذكور در نظر گرفته می شود.3 
چيزی كه در كشور ما به جهت عدم وجود امكانات و قوانين لازم هميشه جامعه ورزشی به شدت از آن رنج برده است. مسئله تأمين امنيت در فضای ورزشگاههای كشور زمانی اهميت مضاعف می يابد كه همزمان زنان و مردان در ورزشگاهها و مسابقات حضور داشته باشند. به عنوان نمونه زمانيكه افراد به دور از چشم نيروهای انتظامی علی رغم مراقبتهای آنها با حمل وسايل خطرناك ايجاد ناامنی و جراحات براي ورزشكاران و تماشاچيان ايجاد می كنند با توجه به حضور بانوان با پوششهای ظاهری لازم و ضروري امكان حمل چنين وسايل خطرناكی بيش از آقايان از سوی برخي تماشاچيان سوء استفاده گر زن بيشتر فراهم می شود. در نتيجه آيا نيروهای انتظامی آمادگی و امكانات لازم براي مواجهه با چنين شرايطي را دارند؟

با وجود افزايش هيجانات احساسی، برخوردهای آسيب زا بين افراد به خصوص نسبت به بانوان چه در محل ورزشگاه و چه در خارج از آن بيشتر امكان بروز می يابد. معمولاً افراد در چنين شرايطی چه در اثر برد يا چه در اثر باخت تيم مورد نظر خود برخوردهای خاصي دارند و به خصوص در صورت عدم نتيجه مطلوب خشونتها و حركتهای پرخاشگرانه زيادی اتفاق می افتد كه براي حضور بانوان در كنار جمعيت آقايان نگرانی هايی ايجاد مي كند.
 

مانند اينكه در حين مسابقات، آسيبهايي كه به افراد در اثر پرتاب اشيا نامناسب به سوی طرفداران هر تيم پيش می آيد. درنتيجه حضور نمايندگان باتجربه نيروهای انتظامي و تيم های ورزشی در جلسات برنامه ريزی از سوی دولت بسيار به رفع مشكلاتی اينچنينی كمك می كند.
فرهنگ: اخلاق اسلامي
برخی افراد به شدت عصبانی يا هيجانی در حين مسابقات يا بعد از آن در بين جمعيت حاضر در ورزشگاهها از كلمات ركيك و زشتی نسبت به بانوان استفاده می كنند كه اين خود زمينه ساز دعواها و برخوردهای خطرناك در بين آقايان خواهد شد. درنتيجه حضور نمايندگان شورای فرهنگ عمومي، ستاد امر به معروف و نهي از منكر و ديگر دستگاههای زيربط در جهت بررسی و تبيين راه حلهای مناسب براي برخورد با چنين شرايطی راه گشا خواهد بود. معضلی كه در حال حاضر در ورزشگاههايی كه فقط تماشاچيان آقا حضور دارند مسئولين مربوطه از رفع آن عاجز بوده اند.
همچنين ايجاد فضاهای مناسب براي حضور عفيفانه و همراه با حيا و غيرت تماشاچيان نياز به بررسی جوانب مختلف آن از سوی مسئولين فرهنگی و ورزشی كشور دارد تا زمينه های آلودگي به گناهان را برطرف نمايند. گرچه تمام زمينه های ايجاد بستر سالم و عفيفانه براي تماشاچيان در هر صورت چه با وجود هر دو گروه زنان و مردان در كنار هم و چه بدون حضور هر دو برای مسئولين نسبت به تماشاچيان ضروری است.
همچنين می توان گفت از همه امور فرهنگی مهمتر، طراحی و ايجاد نمازخانه ها به گونه ای كه هم آقايان و هم خانمها بتوانند از آن در موقع مناسب نماز استفاده كنند يكي ديگر از اموری است كه توجه به آن در صورت حضور بيشتر خانمها در ورزشگاهها لازم و ضروری است.
اجتماعي: نظم شهری
علاوه بر موارد فوق، حضور بانوان و آقايان در كنار هم در ورزشگاهها نياز به هماهنگی هاي لازم با بخش های مختلف شهرداری دارد تا بتواند امكانات لازم جهت حمل و نقلها و نظم مناسب براي حضور عفيفانه در چنين شرايطی بهتر فراهم شود، ‌آيا شهرداری ها چنين آمادگي هايی دارند؟ تجربيات آنها بسيار راه گشا خواهد بود.
حضور عفيفانه تماشاچيان در ورزشگاهها در رشته های ورزشي يكي از مطالبات به حق و جدی مردم ورزش دوست كشور از مسئولين محترم كه خود را متعهد به جامعه سازی اسلامی می دانند و به اين منظور سِمت های گوناگون دولت اسلامي را پذيرفته اند، است. درنتيجه نيل به اين هدف نياز به جلسات و بررسی ابعاد مختلف اين مسئله را ضروری نشان می دهد.
پاورقی
1. سايت مشرق نيوز-‌ عنوان خبر: فوتبال، جهان موازی سیاست است. خرداد 1390.
2. مهرخانه- عنوان خبر: اظهارنظر مولاوردی درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها، 1394/1/17. 
3. http://www.liverpoolfc.com/stadium/anti-hooliganism.

تاریخ: ۱۳۹۴/۰۱/۲۳
منبع : پژوهشکده عفاف