به گزارش شبنم ها به نقل از دانا ماجرا به حدود سال‌های ۱۳۰۸ برمی‌گردد، اواخر دوران قاجار، دختری به نام «ملوک» به‌واسطه سوءظن رابطه نامشروع توسط پدر و برادرش به فجیع‌ترین شکل ممکن کشته می‌شود و در زیر زمین چال می‌شود؛ این تمام ماحصل فیلم «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری است که هفته گذشته پس از ۹ سال اکران شد و انتقادات فراوانی نیز به همراه داشت.
«خانه پدری» فیلمی که در ۱۰ دقیقه اول تمام می‌شود
مخاطب فیلم خانه پدری که به تماشای آن می‌نشیند در همان دقایق ابتدایی فیلم با صحنه حمله برادری به دختر جوان روبه‌رو می‌شود که تا پایان دفن این دختر بیشتر از ۱۰ دقیقه زمان نمی‌برد. یعنی درواقع خانه پدری در همان ۱۰ دقیقه اول تمام می‌شود و مابقی فیلم تکرار مکررات در اپیزود‌های مختلف است که در سه بازه زمانی و تا حدود سال‌های ۱۳۷۹ ادامه می‌یابد.
فیلم‌برداری «خانه پدری» از سال ۱۳۸۹ آغاز شد، اما به دلیل محتوای نامناسب در جشنواره فیلم فجر آن سال پذیرفته نشد تا اینکه در سال ۱۳۹۲ در جشنواره فیلم فجر رونمایی شد.
نمایش صریح قتل یک دختر توسط برادر و پدر با ظاهری مذهبی –که اتفاقاً «عیاری» بر وجهه مذهبی بودن آن در کل فیلم تأکید دارد- به میزانی مشمئز کننده بود که «خانه پدری» نه تنها از سوی مجلس نهم در لیست فیلم‌های غیرقابل اکران قرار گرفت بلکه علی جنتی وزیر اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که اکران فیلم‌های مسئله‌دار زیادی را در کارنامه خود دارد این فیلم را غیرقابل اکران دانست و در خصوص آن گفت: «فیلم خانه پدری به دلیل خشونتی که در بخشی از آن است قابل اکران عمومی نیست و بر اساس قوانینی که هیات دولت مصوب کرده نمایش فیلم‌های سینمایی که حاوی صحنه‌های خشونت‌آمیزی باشند قابل اکران عمومی نیست.»
نسخه فرهنگی کیانوش عیاری از صفحه حوادث یک مجله با چاشنی تخیل!
واقعیت این است که کارگردان «خانه پدری» این فیلم را متأثر از صفحه حوادث روزنامه‌ها ساخته است و با خواندن حادثه‌ای تصمیم گرفته داستانی را سر هم کند و به‌عنوان اقدام فرهنگی به خورد مخاطبان دهد. کارگردان فیلم «خانه پدری» دراین‌باره می‌گوید: «ایده فیلم برگرفته از یک داستان واقعی در اهواز در سال ۱۳۵۴ است که در مجله اطلاعات جوانان خواندم که دختری توسط پدر و عمویش به قتل رسیده بود. برای تحقیق در این مورد در سال‌های بعد به اهواز سفر کردم و این داستان را در تمام مکانی‌های که در داستان بود در ذهنم ساختم. به‌مرورزمان این داستان تغییرات زیادی کرد و این فیلمی که الآن مشاهده کردید آخرین دستاورد آن داستان است.»
منتقدان «خانه پدری» چه می‌گویند؟
[«خانه پدری» فیلمی که در ۱۰ دقیقه اول تمام می‌شود/ عربده‌کشی کارگردان در یک اثر فرهنگی!]
بااین‌وجود و با پافشاری‌های کیانوش عیاری این فیلم از هفته گذشته در جدول اکران‌ها نشست و این اقدام موجب شد تا انتقادات گسترده سینماگران و اهالی فرهنگ مجدداً نسبت به این فیلم زنده شود، هرچند این فیلم امروز با دستور مستقیم دادستانی توقیف شد، اما نکته قابل‌بررسی این است که منتقدان درباره فیلم «خانه پدری» چه می‌گویند:
جنایت فرهنگی با اکران یک فیلم زاییده عصبانیت
«جواد شمقدری» کارگردان سینما و تلویزیون در واکنش به اکران این فیلم گفت: «ما در این فیلم این سرنوشت تلخ را در سه نسل می‌بینیم. علیرغم اینکه ممکن است کارگردان دغدغه‌ها و حسن نیت‌هایی هم داشته، اما کلیت فیلم به نظرم مشکلات بسیاری دارد و اکران آن بدون اصلاحات لازم یک جنایت فرهنگی است.» در همین راستا «محمدرضا رضاپور» سردبیر مجله و برنامه تلویزیونی نقدسینما نیز خانه پدری را فیلم مرتجع دانست و در یادداشتی نوشت: «خانه پدری فیلم مرتجعی است؛ با دهانی باز و گوش‌هایی بسته. زاییده عصبیت و خصومت سازندگانش با در و دیوار و چرخ و فلک. فیلمی که با بدمستی و عربده‌کشی، فریاد می‌زند و قمه می‌چرخاند، اما شاهدان و ناظران و بینندگانش را به متانت و نزاکت و البته تاب‌آوری و تجدد دعوت می‌کند. خانه پدری آن‌چنان بدریخت، بی‌قواره و غیراینجایی است که بی‌گمان ماندگار نخواهد شد.»
جایگاه شورای پروانه نمایش چیست؟
«کیوان امجدیان» منتقد و فعال رسانه‌ای هم در یادداشتی نوشت: «مشکل از اینجا شروع می‌شود که چرا شخصیت‌های بد و جنایتکار یا به تعبیری بدمن‌های این قصه متعلق به خانواده سنتی و مذهبی نمایش داده می‌شوند؟ چرا اساسا تلاش شده تا ملیت ما و نشانه‌های ایرانی بودنمان تا این اندازه تحقیر شود؟ چه کنیم با خانه پدری که توی آن فرش بافته می‌شود و عضو‌های خانواده لباس‌های سنتی و مذهبی می‌پوشند. مرد عرق‌چین به سر گذاشته و تسبیح می‌چرخاند و وسایل تعزیه توی خانه دارد؟ مگر کم سراغ داریم خانواده‌های شازده قجری‌هایی که از ترس حرف مردم خواهرشان را در چاه انداخته‌اند. در اینکه کارگردان برای روایت قصه تلخش خانواده‌ای مذهبی و سنتی را انتخاب و آن‌ها را به عنوان جنایتکاران قصه‌اش جا زده، من شک ندارم. شما هم نداشته باشید که در این صورت به استاد عیاری توهین کرده‌اید.»
امجدیان در بخش دیگر یادداشت خود اینگونه نوشته است: «از سوی دیگر اصلا به فرض محال، عیاری چنان درگیر فرم و قصه شده که حواسش به این اتفاقات نبوده و ناخواسته زن ایرانی، جامعه سنتی و مذهبی و خانواده‌ها را آزرده باشد، پس جایگاه شورای پروانه نمایش چیست؟ آن‌ها قطعا ماموریت دارند تا مجری و ناظر تمام و کمال قانون باشند. این حضرات، ناظر صرف نیستند و بابت "به به و چه چه" گفتن و شنیدن و سپر بلا شدن منصوب نشده‌اند که قهرمان خطاب شوند. آن هم قهرمان‌هایی که البته کارکردی مصرفی دارند و ماندگار نخواهند بود؛ و البته که شورای نمایش چنین نیستند.»
«مسعود فراستی» از منتقدین فیلم کیانوش عیاری در سال ۹۳ درباره این اثر گفته بود: «این فیلم ضدملی و ضدایرانی است، یعنی یکی این را ببینید می‌گوید ما با این وحوش طرفیم؟ کاملا معلوم است که وطن‌فروشی است این فیلم و تعارف هم نداریم.». این نوع نگاه به فیلم کیانوش عیاری که مردم ایران را به صورت وحشی معرفی می کند در کلام دیگر منتقدان نیز مشهود است. «شهاب شهرزاد» منتقد سینما که در گفت‌وگویی رادیویی به نقد و بررسی فیلم «خانه پدری» پرداخته؛ گفت است: «فیلم "خانه پدری" به مراتب از فیلم ضدایرانی "بدون دخترم، هرگز" مخرب‌تر است؛ زیرا در "بدون دخترم، هرگز" برای وحشی نشان دادن ایران، صحنه قربانی کردن گوسفند را نشان می‌دهند، اما کارگردانِ "خانه پدری"، پدر و برادری را نشان می‌دهد که دختری را به فجیع‌ترین وضعیت می‌کشند.»
تضییع حقوق زن در خانه پدری!
«جمال شورجه» کارگردان سریال حضرت موسی (ع) معتقد است که این فیلم در جهت تضییع حقوق زنان ساخته شده است. وی پیشتر درباره فیلم خانه پدری گفته بود: «این فیلم یک دادخواهی علیه زن ایرانی و مسلمان است که تحت ظلم و ستم قرار گرفته، آن‌هم در خانواده‌ای ایرانی، مسلمان و معتقد. به نظر می‌رسد این فیلم در جهت تضییع حقوق زن در ایران - با عقبه دینی – است و این پیام و مفهومی است که به ذهن متبادر می‌شود.» همچجنین «حجت‌الاسلام احمد سالک» نماینده مجلس شورای اسلامی در واکنش به اکران فیلم خانه پدری گفت است: «به فیلم خانه پدری که با سیاه‌نمایی و خشونت همراه است و مدت‌ها کنترل شده بود، مجدداً مجوز اکران دادند که جای تأسف است. من نمی‌دانم چه طرح و نقشه و جریان نفوذی پشت این قضایا است که هر دفعه جامعه را با مشکلات ضدارزشی روبه‌رو می‌کند، جامعه ما باید فیلم‌های ارزشی داشته باشد نه فیلم‌های ضدارزشی.»
انتقادها به فیلم «خانه پدری» در بین اهالی رسانه به‌گونه‌ای دیگر بررسی شد. رسانه‌ای‌ها بر این باورند که سازمان سینمایی کار فرهنگی را رها کرده و به دنبال سیاسی‌کاری است و این سازمان بین فیلم‌های توقیفی تبعیض و تفاوت می‌گذارد.
درحالی‌که اخیراً دیوان عدالت اداری اجرای دستورالعمل رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی را صادر کرده است شاهدیم که فیلم «خانه پدری» پس از توقیف دستورالعمل، با کمترین تغییرات و اضافه شدن درجه سنی، بر روی پرده رفته است. اتفاقاً یکی از بزرگ‌ترین نقدها به دستور عمل درجه‌بندی سنی سازمان سینمایی نیز همین مسئله بود که آیا اساساً می‌توان با درجه‌بندی یک فیلم، ابتذال، خشونت و مسائل ضد فرهنگی را نمایش داد. زیرا بر اساس دستورالعمل سازمان سینمایی بسیاری از فیلم‌های توقیف‌شده به‌واسطه همین درجه‌بندی به‌صف اکران می‌پیوستند.
نکته دیگر که دراین‌بین وجود دارد این است که اثر «دیدن این فیلم جرم است» به دلیل عدم صدور پروانه نمایش توسط سازمان سینمایی توقیف‌شده است اما سازمان سینمایی بر اکران فیلم‌های چون «خانه پدری» مبادرت می‌ورزد و این نحوه مواجهه با فیلم‌ها، گمانه‌زنی‌ها درباره سیاسی‌کاری سازمان سینمایی با آثار نمایشی را تقویت کرده است.
منبع: فرهنگ سدید
نسخه مناسب چاپ
دیدگاه شما